Het ontstaan van de Sociëteit Tot Nut ende Vermaeck
Oprichting.
Het ontstaan van de huidige Sociëteit is toe te schrijven aan het feit dat de eigenaar van een vroegere chocolademakerij in het huis ‘De Wijnberg’ in de Oliestraat, de huur opzegde aan de Burgersociëteit die daar gevestigd was. We schreven toen 20 mei 1788. Daarop ging die Burgersociëteit ter ziele, maar onmiddellijk nam een aantal leden het initiatief om een nieuwe vereniging op te richten. Deze poging had spoedig succes en op 5 augustus 1788 werd een nieuwe Sociëteit opgericht, die zich noemde ‘Sociëteit Tot Nut en Vermaak’ en zich vestigde in het huis ‘De Pelikaan’ aan de Brugstraat. De pelikaan is nog te zien boven de hoofdingang van het huidige sociëteitsgebouw. Een nieuw reglement werd door de 24 leden ondertekend en er werd een kastelein aangesteld. Als oprichters worden beschouwd J.A. Krieger en H.J. Giebe. Zij waren met de heren Verhorst, van Elswyck en Peypers de eerste commissarissen van de nieuwe vereniging.
Naam, doel en zinspreuk
De oorspronkelijke naam was ‘Sociëteit Tot Nut en Vermaak’ . Zo’n 30 jaar geleden is de naam gewijzigd in ‘Sociëteit Tot Nut ende Vermaeck’, waarschijnlijk om de naam oud te laten lijken. Omdat de naam ook vastligt in de statuten, blijft deze voorshands gehandhaafd. Bij de oprichting stelde de vereniging zich tot doel om het gezellig verkeer te bevorderen en de samenleving onder de leden te veraangenamen. Tegenwoordig wil de Sociëteit haar leden gelegenheid geven tot ontwikkeling, gezellig verkeer en gepaste ontspanning. Het zinnebeeld is vanouds geweest de oranje appel, omgeven door een laurier- en olijftak. We moeten ons realiseren dat de oprichting in 1788 samenviel met de spanningen tussen de patriotten en de prinsgezinden, zodat de oranje appel daarop kan slaan.
Vestigingen.
1841 kocht de Sociëteit het ‘Kasteeltje’ voor een bedrag van fl. 4000,- waarmee de vereniging voor het eerst een eigen gebouw kreeg. In 1876 werd het gebouw afgebroken en geheel opnieuw opgetrokken voor een bedrag van fl. 7573,12. De gevelsteen aan de voorgevel van het huidige gebouw herinnert aan de eerste steenlegging. Tijdens de Tweede Wereldoorlog is de Sociëteit van 1942 tot 1946 gevorderd voor evacuee’s uit de kuststreek. Omdat het gebouw van tijd tot tijd aan een renovatie toe was, waarvoor geen financien beschikbaar waren, werd stukje bij beetje de mooie grote tuin verkocht. Na een ingrijpende grote renovatie in 1979 volgde de laatste bouwkundige aanpassing van de hal en bovenzaal in 2001, waarna deze ruimten warmte uitstralen, die uitnodigt om daar enkele uren te vertoeven.
Leden
Bij de oprichting bestond het bestuur uit vijf personen:
-De voorzitter, die toen ‘president’ werd genoemd.
-vier bestuursleden, die toen ‘commissarissen’ werden genoemd.
Sinds de statutenwijziging van 1979 bestaat het bestuur uit 7 personen.
De kastelein
Vanaf de oprichting werd de Sociëteit in eigen beheer geexploiteerd en werd voor de dagelijkse gang van zaken een kastelein ingehuurd. De bekendste was Harrie Hageman, die meer dan 50 jaar zijn beste krachten aan de Soos heeft gegeven. Na het overlijden van Hageman is de Sociëteit in handen van enkele huurders.
Aanvullende informatie is te vinden in het boekje: Vlegeljaren van de Soos Tot Nut en Vermaak